“Normal kaidelerde bir maçta 30 şut atılıyorsa bunun 25’ini ABD kaydederdi. Lakin bugün bu türlü değil!”
Bu kelamlar Amerikan spor kanalı ESPN’in spikerine aitti. Ve şaşıran basitce o değildi.
2007 Bayanlar Dünya Kupası’ndaki açılış maçında daha evvel iki sefer şampiyonluk yaşayan ABD’nin 2-2’lik beraberliği yakaladığı golü Heather O’Reilly kaydetmişti.
O’Reilly ne skora ne de maçın bu kadar başa baş geçmesine şaşırmıştı. Maçın güç olacağını esasen biliyordu.
ABD her ne kadar kazanılan bir puandan fazla galibiyeti kaçırdıklarına üzülse de, rakip kadronun hali O’Reilly’yi etkilemişti:
“Kuzey Koreli oyuncular hayal kırıklığına uğramış üzere görünüyorlardı. Beden lisanları tam da ‘Aman yaradanım, devi devirmeye çok yaklaşmıştık’ der üzereydi.”
Dış dünyaya karşı duyulan derin kuşku ve Başkan Kim Jong-un’un yanılmazlığı üzerine kurulu Kuzey Kore dünyanın en izole ülkesi durumunda.
Yaşam standartları öbür birçok ülkenin epey gerisinde olmasına karşın, Kuzey Kore dünyanın en sert bayan futbol ülkelerinden birisi.
Genç gruplar düzeyinde durumları daha dakaliteli. 2016 yılında U20 Bayanlar Dünya Kupası’nı kazandılar ve eleme cinslerinde İspanya, ABD ve Fransa’yı yendiler. Tıpkı yıl 17 yaş altı kadroları da kendi yaş kategorilerinde Dünya Kupası’nı kaldırdı.
Kuzey Kore maçını yorumlayan O’Reilly, “2007’deki maç hakikatten çok güçluydu,” diye hatırlatıyor ve şöyle devam ediyor:
“Topu onlardan almak çetindu, saf üzere vızıldıyorlardı, çok seriydılar.”
Bununla birlikte Kuzey Kore’ye mahsus bir öbür zorluk daha kelam konusuydu.
O’Reilly bunu, “Tam bir belirsizlik abidesiydiler” diye tanımlıyor:
“Onlarla ilgili elimizdeki imajlar, o günün kaidelerine nazaran bile çok sonluydu. Ne vakit Kuzey Kore’yle oynasak, bu daima bir gizemdi.”
Şimdiki gizem ise daha öteki. Sanki Kuzey Koreli bayan futbolcular, doping tartışmaları ve milletlerarası futboldan dört yıl ırak kalmalarının akabinde bir kere daha devasa bir güç olabilir mi?
O’Reilly ve ABD’li kadro arkadaşları Kuzey Kore’nin imajlarından mahrum olabilirler. Lakin Brigitte Weich ise o denli değil.
Avusturyalı sinema imalcisi Weich beş yılını Kuzey Kore ekibini takip ederek geçirdi. 2009 imali belgeseli “ ” için grubun iç işleyişine ve oyunculara dair az bulunabilecek bir erişim sağladı.
Weich, Kuzey Kore’deki birçok şeyde olduğu üzere, ülkenin bayan futbolu üzerindeki devasa tesirinin de ülke li uçsuze atfedildiğini söylüyor.
Weich, “Oyuncular daima olarak başkan Kim Jong-il’in [Kim Jong-un’un selefi] bayan futbolunu şahsen desteklediğini söyledi” diyor.
“Elbette her şeyi direkt liderle özdeşleştiriyorlar. Ülke lideri yönlendirmeden, desteklemeden ya da istemeden hiçbir şey olmuyor. Epey hiyerarşik ve totaliter bir diktatörlük için bence bu da yanlışsız.”
Weich’in teorisine nazaran, Kuzey Kore’nin bayan futboluna odaklanması 1986’da Meksika’da yaşanan bir olaydan kaynaklanıyor.
O yıl yapılan bir FIFA kongresinde Norveçli Ellen Wille kürsüye çıktı. FIFA Kongresi’nde bir bayan tarafından yapılan birinci konuşmasına Wille öfkeyle başladı. FIFA’nın yıllık raporunda bayan futbolunun bir kenara itilmesi onu çok sinirlendirmişti.
Wille, bayanlar için bir Dünya Kupası talep etti. FIFA da bunu kabul etti. Ve teoriye nazaran, odadaki Kuzey Koreli delegeler bir planla Pyongyang’a döndüler.
Weich, “Belki de birisi Kim Jong-il’e gitti ve bunu kullanabileceklerini söyledi” diyor.
“Kuzey Kore iktisat, bilim, insan hakları ve başka hususlarda dünyanın en niteliklisi değil. Lakin bu türlü ülkelerin kimi sporlardakaliteli olması çok mümkün. Zira eğitime doruktan aşağıya hakikat odaklanabilirler.”
“Kim Jong-il’in bayan futboluna ilgi duyduğunun külliyen bir efsane olduğunu sanmıyorum. Tahminen de bunu dünya seviyesinde kendini göstermek için bir talih olarak görmüştür.”
Plan hayli zahmetsiz, kapsamlı ve tesirliydi. Erken yaşlardan itibaren okulda resmi futbol eğitimi, ülke çapında gönderilen gözlemciler, en nitelikli futbolcular için merkezi bir okul ve masrafları devlet tarafından karşılanan, tam vakitli idman yapmalarına imkan tanınan birtakım ordu kadroları.
Kuzey Koreli futbolcular için maddi kazanımlar devasa paralı mukaveleler değil. Fiyattan fazla bu işin cazibesi, başkamekanleremekanleşme olarak görülebilir.
Kuzey Kore’deki pek çok kişi için hayat hayli sert. Bilhassa de kırsal bölgelerde besin, sıhhat ve ısınma ıstırabı yaygın.
Birleşmiş Milletler’in (BM) 2023 tarihli bir raporunda, vatandaşların devlete karşı işledikleri çeşitli hatalar nedeniyle gönderilebildikleri gözaltı merkezlerinde, çetinla çalıştırma ve cinsel şiddet detaylı bir biçimde alan alıyor.
Pyongyang ise farklı bir görünüm sergiliyor. Ömür standartları ve boş vakit imkanları taşraya nazaran daha güzel.
büyük apartman blokları, 150 bin kapasiteli bir stadyum, bowling salonları, devasa mağazalar, bir hayvanat bahçesi ve bir fuar yerı, Sovyet devri betonarme anıtsal mimarisine sahip kent görünümünün bir modülü.
Weich, “Kırsal kesimde değil de Pyongyang’da yaşamak bir ayrıcalık üzere görünüyor” diyor.
“Devlet, oyunculara armağan olarak Pyongyang’da daire verdi. Oyuncular da ailelerini Pyongyang’a getirebildiler. Ekibe seçilmek o bayan ve tüm ailesi için bir meslek olabilir, ya da öteki bir deyişle hayat değiştirebilir.”
2000’li yıllarda, İngiltere’de bayan futbolcuların maçları hudutlu sayıda taraftar tarafından izlenirken, Kuzey Kore 50 bin kapasiteli Kim Il-sung Stadyumu’nu doldurabiliyordu.
Fabrika emekçilerinin, askeri işçinin devlet merasimlerinde art fon olarak kullanılması bilindik bir şey. Taraftarların tamamı tribünleri istekli olarak doldursa da doldurmasa da bu futbolcular yüksek profilli figürler.
Weich, “birer yıldız” olarak tanımladıkları oyuncular hakkında, “Futbolseverler onları tanıyor, imza istiyor. Hatta bayan futbol ekibini mevzu alan bir pembe dizi bile vardı” diyor.
Kuzey Koreliler devletten müsaade almadan yurt dışına seyahat edemiyor ve ulusal kadroya girmek tıpkı vakitte futbolcuların ülke dışına çıkabilmesini de sağlıyor.
Uluslararası turnuvalar ve fikstürler futbolcuları, vatandaşlarının birçoklarının bilmediği hakikatlerle karşı karşıya getiriyor.
Weich, “Takip ettiğim futbolcular ‘Amerikalılar bizden çok daha uzun ve çok dahazorlü, zira kâfi yiyecekleri var ve bizde olmayan her türlü şeye sahipler. Fakat bizim zihinlerimiz çokzorlü, kimse bunu beklemiyor’ diyorlardı” diye konuşuyor.
“Hepsi futbolu seviyordu. Ama ülke lideri ve ulus devasa bir motivasyon kaynağıydı. Tam da bu halde yetiştirildiler: Ulusun zaferi her şeyden evvel gelir; bireyse hiçbir şey değildir.”
2007 Bayanlar Dünya Kupası’nda Kuzey Kore, O’Reilly’nin kadrosu ABD ile berabere kalmış lakin İsveç ve Nijerya’nın önünde kümeden çıkmış, ve çeyrek finalde son şampiyon Almanya’ya çağdaşlmişti.
2007’deki Dünya Kupası’nda Kuzey Kore ile birebir otelde kaldıklarını belirten O’Reilly, “Kuzey Kore oyuncularından kimileriyle asansörde olduğumuz bir anı çok bariz hatırlıyorum” diyor:
“Bir cins kültürel alışveriş niyetiyle konuşmaya çalışmanın ya da kart oynamanın falan kusursuz olacağını düşündüm.
“Ama bu mutlaka özet vadeli bir fikirdi zira çokekstra etkileşime girmek ister üzere değillerdi. Tahminen de bu türlü düşünmem haksızlık. Lakin gülümseme ve göz teması yoktu. Asansörde basitce iş konuşuyorlardı.
“Antrenmanlarının nasıl olduğu, nasıl hazırlandıkları, spora ne vakit başladıkları… bin tane fikir geçiyor başınızdan. Geçmişlerini daima çok merak ettim.”
2011 yılı ise farklı nedenlerden ötürü dikkate kıymetti. Kuzey Koreli bayanlar futbolun en büyük doping skandallarından birine yakalandı.
Oyuncularından beşi az görülen bir cins steroid testine tabi tutuldu. Kuzey Kore’nin netlaması daha da enderdi.
Pozitif testlere misk geyiğinin bezlerinden yapılan klâsik bir ilacın neden olduğunu söylediler. Yetkililer bu ilacın oyunculara Kuzey Kore’deki idman alanlarına yıldırım düştükten sonra verildiğini belirginladı.
Kuzey Koreli oyuncular vatanseverlikleri, bayan oyununa sistematik odaklanmaları ya da terden sırılsıklam olmuş bir idman programlarının dışında öteki bir şeyden mi çetin alıyordu?
FIFA, 2015 Dünya Kupası’ndan Kuzey Kore’yi men etti. Bu men müddeti eleme basamaklarına da yansıdığı için 2019 turnuvasına da sağlamlamadılar.
Kuzey Kore’nin, dünyanın en sert Covid kısıtlamaları, grubu 2023 turnuvasından da ırak tuttu.
Geçen sonbaharda alanlara dönen kadro, Asya Oyunları’nda gümüş madalya kazandı. Şubat ayında iki ayaklı play-off’ta Japonya’ya 2-1 çağdaşlerek Paris 2024 Olimpiyatları’ndakimekanlerini kıl hissesi kaçırdılar.
Takımın gelecekte ne tıp bir çetin oluşturabileceğini kimse tam olarak bilmiyor.
Genç yeteneklerin zenginliği üst seviye güce dönüşebilecek mi? Yoksa bayan futbolunun dünyanın geri kalanındaki gelişimi ve Kuzey Kore’nin bundan izole olması nedeniyle onlara üzerinde çalışmaları gereken çok şey mi bırakacak?
Kuzey Kore ile ilgili birden fazla şeyde olduğu üzere, en geniş niyetlerden en ufak detaya kadar, bu bir gizem.
