Dünya genelinde 524 kişinin vefatına yol açan maymun çiçeği bitkinlığıyla ilgili olay sayısı her geçen gün artıyor. Bu yıl şu temel kadar bildirilen olay sayısı ise 14 bindenekstra. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) yaptığı son açıklamada maymun çiçeği virüsünün memleketler arası ehemmiyet arz eden bir halk sıhhati acil durumu olduğunu söyledi.
Dün medya kuruluşlarının Ankara temsilcileriyle bir araya gelen Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu da mevzuyla ilgili bir netlamada bulundu. Memişoğlu, “Maymun çiçeği ve COVID-19 ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz. Fakat şu anda rastgele bir alarm durumumuz kelam konusu değil” tabirlerini kullandı.
İşte DSÖ’nün uyarısı sonrası dünyayı paniğe sürükleyen hastalıkla ilgili bilgiler:
- Maymun çiçeği yeni bir bitkinlık mı?
1958’de maymunlarda tespit edildikten sonra insanlarda birinci olgu 1970’te Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görüldü. 1958’de araştırma laboratuvarındaki maymunlarda çiçek gibisi bir salgın yapınca farkına varılan hastalık bu nedenle “maymun çiçeği” ismini aldı.
Başta Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti olmak üzere, Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görülen hastalığın sıklığı tam olarak bilinmiyor. Afrika’da her yıl birkaç yüz olay olduğu iddia ediliyor. hastalık vakit zaman Afrika kıtasından enfekte hayvanlar yahut beşerler aracılığıyla öteki kıtalara taşınıyor, lakin buralarda az sayıda insanın etkilendiği ve bölgesel olay kümelenmeleri görülüyor.
- bitkinlığın etkeni nedir?
Maymun çiçeği, çiçek virüsüne akraba bir DNA virüsü. Batı Afrika ve Orta Afrika (Kongo Havzası) olmak üzere iki alt tipi bulunuyor. Batı Afrika, Kongo çeşidine nazaran daha narin seyirli bitkinlık yapıyor. Şu an genetik tahliller tamamlanmamış olsa da Afrika dışında görülen olayların Batı Afrika alt tipi olduğu öngörülüyor.
- Nasıl bulaşıyor?
Adının bilakis maymunlardan daha çok sincap, sıçan, fare üzere kemirgenlerde bulunan ve onlardan beşere geçen hastalık, ayrıyeten enfekte insan yahut virüsle kirlenmiş giysi, havlu, çarşaf üzere eşyalarla yakın temas sonucunda bulaşıyor. Virüs; zinde bireylere, ciltte gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) yahut teneffüs sistemi aracılığıyla giriyor.
İnsandan beşere bulaşmanın devasa teneffüs salgısı damlacıklarıyla olduğu düşünülüyor. hastalığın ırak aralıklara gidemeyen büyük damlacıklarla bulaşması, yüz yüze, uzunlamasına periyodik ve yakın temasla oluyor.
- Belirti ve bulguları neler?
Maymun çiçeği, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın beden ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntü) neden oluyor. Lenf bezi şişliği, maymun çiçeğinin, çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayıran en kıymetli belirtisi. hemenmalar, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkıyor.
İlk 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve çok halsizlik yaşanan bitkinlıkta, ciltteki döküntüler de ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde görülüyor. Avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerdeki lezyonlar, kabuk bağlayıp düşmesiyle ortadan kalkıyor.
- Tanı nasıl konuluyor?
Maymun çiçeği rahatsızlığından şüphelenilen durumlarda, belirti gösteren bireylerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri ya da emsal belirtileri olanlarla çabucak temasları olup olmadığının sorgulanması gerekiyor.
Kan örnekleriyle teşhis konulamayan huzurlusızlık, kanda çok dar müddet kaldığı için PCR’la saptanamıyor. Antijen ve antikor testlerinin de daha evvel uygulanan çiçek aşısı üzere nedenlerle her vakit hakikat sonuç vermeyeceği düşünülüyor. huzursuzlık kuşkusunda lezyonlardan uygun formda ve gerekli güvenlik tedbirleriyle alınıp paketlenen örneklerin “biyogüvenlik seviyesi 2 olan” laboratuvara gönderilmesi gerekiyor.
Maymun çiçeği konforlusızlığı teyit edilen hayvan yahut şahıslarla temas edenlerin son temastan sonraki 21 gün boyunca belirti ve bulgular açısından izlenmesi gerekiyor.
- Belirtisiz enfeksiyon olabilir mi?
Net olmamakla birlikte maymun çiçeğinin Kovid-19 üzere belirtisiz bitkinlık yapmadığı düşünülüyor. Enfekte şahıslarda belirtilerin ortaya çıkması, bu şahısların fark edilmesini ve izolasyona alınmasını sağlayacağından, maymun çiçeğininkalabalıkmda Kovid-19 yahut belirtisizken bulaşan öbür enfeksiyonlar kadar yayılması beklenmiyor.
- Maymun çiçeği öldürücü mü?
Maymun çiçeği, çoklukla 2-4 hafta içerisinde kendiliğindenkalitelileşiyor. Fakat bağı kibarlığı baskılanmış şahıslarda ve minik çocuklarda dingin hastalık görülebiliyor. Genel olarak huzurlusızlananlardan, çoğunluğunu minik yaştaki çocukların oluşturduğu yüzde 3-6’sı kaybediliyor.
AB, 215 BİN DOZ AŞI BAĞIŞLADI
Öte yandan; Avrupa Birliği (AB) ulu Temsilcisi Josep Borrell salgının denetim altına alınması için 10 milyon doz aşıya gereksinim olduğunu vurgulayarak, “Afrika’da Mpox salgını sıhhat açısından acil bir durumdur. denetim altına almak için 10 milyon aşıya muhtaçlık vardır. Global aksiyon ve dayanışma aciliyet arz etmektedir. Bu uğraşın ön arılarındamekan alan ortaklarımızla birlikte etkilenen ülkelere bağışlanmak üzere 215 bin aşı dozunu teminat altına aldık” belirginlamasında bulundu.
