TRABZON Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi konforsuznesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Aksoy, ‘maymun çiçeği’ virüsüne ait “Korunmada en kıymetlisi, her konforsuzlıkta olduğu üzere el hij çağdaşne uyulmasıdır. Cilt lezyonu olanlara direkt temas edilmemeli, havlu, çarşaf, yatak, giysi üzere materyaller ortak kullanılmamalıdır. Riskli bir temas olduğunda ve gribal bir enfeksiyonla birlikte cilt lezyonu olduğundayakın bir tabibe başvurulmalıdır” dedi.
KTÜ Farabi hastanesi Enfeksiyon bitkinlıkları Kliniğinden Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Aksoy, Afrika’da ortaya çıkan ve Sağlık Bakanlığı tarafından ‘M-Çiçeği’ veya ‘Mpox’ olarak isimlendirilen maymun çiçeği virüsüne ait ihtar ve tavsiyelerde bulundu. huzurlusızlığın son haftalarda Doğu ve Orta Afrika’daki öbür komşu ülkelere yayıldığını kaydeden Aksoy, “hastalığın bulaşmasında enfekte kemirgenlerin, Afrika’nın kimi bölgelerinde kıymetli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Enfekte hayvanların kan, beden sıvıları, deri yahut mukoza lezyonları ile gerçekdan temas yahut ısırık yoluyla insanlara bulaşabilir. Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvanların etleri ve başka eserlerini yemek de risk oluşturmaktadır. Beşerden beşere bulaşmada uzun periyodik çabucak cilt teması kıymetlidir. Deri teması yahut enfekte bir kişinin havlu, giysi yahut yatak örtüsü üzere şahsî eşyaları paylaşması üzere öbür yakın temas halleriyle de bulaşabilir” diye konuştu.
‘M-ÇİÇEĞİ CİNSEL TEMAS YOLUYLA DA YAYILABİLİR’
huzursuzlığın yayılmasına ait bilgi veren Aksoy, “Bu durum bilhassa tıpkı ortamı paylaşan şahıslar ve sıhhat çalışanlarını risk altında bırakabilir. Virüs, bedene hasarlı cilt, teneffüs yolu yahut göz, burun, ağız, rektum ve anüsteki mukoza zarları yoluyla girebilir. M-Çiçeği cinsel yolla bulaşan bir bitkinlık olarak kabul edilmez, lakin cinsel temas yoluyla da yayılabilir. Haziran ayında doğrulanan hadiselerin yüzde 29’unun seks çalışanları ortasında olduğu bildirilmiştir. 2022’deki birinci devasa salgın sırasında, virüs çoğunlukla eş cinsel erkekler ortasında yayılmıştır. Havada virüs partikülleri varsa ve uzun müddetli, örtük ortamda M-Çiçeği teşhisli huzurlusızyla kalınırsa, teneffüs yoluyla da bulaşabilir” dedi.
‘ÖLÜMCÜL HADİSELERİN YÜZDE 60’INDANekstraSI, 5 YAŞ ALTINDAKİ ÇOCUKLAR’
bitkinlık belirtilerinin; yüksek ateş, baş-kas ağrıları, lenf bezlerinde şişlik, halsizlik ve yorgunluk olduğunu kaydeden Aksoy, “Şiddetli olaylarda, zatürre gelişebilir, lezyonlarda bakteriyel enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Çocuklar, genç yetişkinler ve bağışıklık sistemi güçsüz olanlarda bulaşma riski ve vefat oranı daha üstüntir. Gebelerde enfeksiyon, anne için önemli risk oluşturur; bebek için doğumsal enfeksiyon ve mevt üzere riskler bulunmaktadır. Nadiren kalp kası ve beyin iltihabı görülebilir. Lezyonlar, göz tutulumu olduğunda körlüğe neden olabilir. Afrika’da yayılan salgında en çok etkilenenler, çocuklar ve ergenlerdir. Ölümcül hadiselerin yüzde 60’ından eği, 5 yaş altındaki çocuklar olmuştur” diye konuştu.
‘M-ÇİÇEĞİNE KARŞI MUHAFAZA SAĞLAYAN 3 AŞI VARDIR’
bitkinlığın tedavisine ait Aksoy, “M-Çiçeği olaylarının birçok ekseriyetle hassas bitkinlığa neden olur ve birçok insan birkaç hafta içindekalitelileşir. Tedaviler çoklukla şikayetleri hafifletmeye yöneliktir. Tedavide kimi antiviral ilaçlar kullanılabilir. Lakin hakikatdan tesirli olduğu bilinen bir ilaç yoktur. M-Çiçeği’ne karşı muhafaza sağlayan 3 aşı vardır. Aşı, öncelikli olarak risk kümeleri ve huzurlusızlığın yaygın görüldüğümekanlerde uygulanacaktır. Çiçek hastalığında aşılananlarda, çiçek aşısının M-Çiçeği’ni önlemede yakla şık yüzde 85 oranında tesirli olduğu birkaç çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu nedenle daha evvel çiçek aşısı olanlar (1980 öncesi doğanlar) bitkinlığı daha narin geçirebilir ya da hastalıktan korunabilirler. Çiçek bitkinlığına karşı evvelce aşı yapıldığının göstergesi olarak ön kol üst kısmındaki aşı izi kabul edilebilir” dedi.
‘KORKU VE PANİK’ UYARISI
hastalığı karşı korunmada el hijyenin değerine vurgu yapan Aksoy, “Korunmada en değerlisi, her bitkinlıkta olduğu üzere el hijyenine uyulmasıdır. Cilt lezyonu olanlara hakikatdan temas edilmemeli, havlu, çarşaf, yatak, giysi üzere gereçler ortak kullanılmamalıdır. Riskli bir temas olduğunda ve gribal bir enfeksiyonla birlikte cilt lezyonu olduğunda çabucak bir tabibe başvurulmalıdır. Bilhassa konforsuzlığın görüldüğü bölgelerden gelenler yahut seyahat hikayesi olanlar yahut bu bireylerle teması olanların tabibe başvurmaları gerekir. Her konforlusızlıkta olduğu üzere burada da en değerli mevzu, bitkinlığa yakalanmamak için gerekli tedbirleri almak ve riskli davranışlardan kaçınmaktır. bitkinlık konusunda kaygıya ve paniğe kapılıp, baş karı kibarlığı yaşamamak için hususla ilgili yetkinliği olmayan şahısların söylediklerine değer verilmemesini öneririm” diye konuştu.
