Profesyonel olmayan astronotlarla gerçekleştirilen ilk ticari uzay yürüyüşü ABD merkezli uzay taşımacılığı şirketi SpaceX’in Polaris Dawn görevi kapsamında bugün gerçekleşti.
Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden 10 Eylül’de fırlatılan Falcon 9 roketindeki dört sivil astronotla başlanan görevin en kritik aşaması 12 Eylül’de tamamlandı.
Görevi aynı zamanda finanse eden teknoloji milyarderi Jared Isaacman, tarihte uzay yürüyüşü yapan ilk sivil astronot oldu.
Isaacman, ilk adımlarını atarken, “Evde hepimizin yapacak çok işi var ama buradan yeryüzü kesinlikle mükemmel bir dünya gibi görünüyor” dedi.
Mürettebattaki mühendis Sarah Gillis, Isaacman’ın adımlarını takip etti ve yürüyüşünü tamamladı.
Neden önemli?
BBC Bilim Muhabiri Georgina Rannard’ın analizine göre hükümetlerin uzay ajansları, pahalı uzay seyahatlerinin mali yükünü özel şirketlerin daha fazla üstlenmesini istiyor.
Polaris Dawn görevi profesyonel olmayan astronotları uzaya götürmenin yanında bilimsel deneyleri de kapsıyor.
Bunlardan biri alçak Dünya yörüngesinde bitkileri araştırmak için ABD Hava Kuvvetleri Akademisi ile birlikte yapılan bir deney ve mikro yerçekiminin mantarların kök büyümesini nasıl etkilediğini araştırıyor.
Bunun da Ay veya Mars’ta bitkilerin nasıl büyüyebileceğini anlamaya yardımcı olması umuluyor. Ayrıca, bunun Dünya’da bitki büyümesini ve yiyecek üretimini iyileştirebileceğini iddia ediyorlar.
Bunun yanında görevin uydu iletişimi ve lazer teknolojisi gibi alanlardaki ilerlemeleri desteklediği belirtiliyor.
Riskleri neler?
Dünya’dan bakıldığında insanlık için büyüleyici anlar yaşatan uzay yürüyüşleri, her zaman planlandığı gibi gitmiyor.
Astronotlor ve kozmonotların hava kilidinde sıkışması, uzay malzemelerini kaybetmesi ya da kendi uzay giysisinde boğulması gibi bazı tehlikeler de barındırıyor.
Polaris Down görevi kapsamındaki uzay yürüyüşü, diğerlerinden farklı olarak hava kilidi olmayan bir kapsülde gerçekleşti. Dolayısıyla uzay kapsülünün basıncının astronotlar dışarı çıkmadan önce tamamen boşaltılması gerekiyordu.
Uzay görevi kapsamında yeni uzay giysileri denendiği için mürettebatın yaşayabileceği riskler daha da artıyor.
Tarihteki bazı ilk uzay yürüyüşlerinde de bazı önemli sorunlar yaşanmıştı.
İlk uzay yürüyüşü ne zaman yapıldı?
Soğuk Savaş döneminde uzayda rekabet zirveye ulaşmış, Sovyetler Birliği büyük oranda ABD’yi geride bırakmıştı.
Sovyetler Birliği, Sputnik 1 ile ilk uyduyu, ardından ilk memeliyi yörüngeye oturttuktan sonra, 1961’de ilk insanı uzaya gönderdi.
18 Mart 1965’te bir ilk gerçekleşti ve Voskhod 2 aracıyla uzaya fırlatarak Sovyet kozmonot Aleksey Leonov yaklaşık 12 dakika süren yürüyüş için uzay aracının dışında kaldı.
Ancak bu tarihi görev tamamen plana uygun gitmedi.
Leonov’un giydiği uzay giysisi, neredeyse vakum etkisi yaratan ortamında basınç altında sertleşti ve şişti. Bu da hareket etmesini ve fotoğraf çekmesini zorlaştırdı.
Voskhod 2’ye bağlı olan kablosu da dolandı ve bu durum Leonov’un hava kilidine geri dönmesini zorlaştıran bir savrulmaya neden oldu.
Hava kilidine girdiğinde ise sıkıştı ve kapağı arkasından kapatamadı. İçeri girebilmek için Leonov, uzay giysisinin üzerindeki kapakçıkları açarak basıncı düşürmek zorunda kaldı. Böylece hareket edebilip kendini içeri sıkıştırarak kapıyı kapatabildi.
Bu macera o kadar yorucuydu ki, Dünya’ya döndüğünde uzay giysisinde birkaç litre ter biriktiği tespit edildi.
ABD’nin ilk uzay yürüyüşü
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) ilk uzay yürüyüşü için fırlatılan Gemini 4 aracının uzayın enginliğine ulaşması iki aydan fazla sürdü.
3 Haziran 1965’te Ed White, Dünya etrafında üçüncü yörüngesini tamamlayan uzay aracının kapısını açtı ve tam da Hawaii’nin üzerinden geçerken oksijen-jet tabancasını kullanarak kendini kapsülden dışarı attı.
White, sekiz metre uzunluğundaki bir kabloyla bağlı şekilde, dışarıda 23 dakika geçirerek yürüyüşünü tamamladı.İlk başta oksijen tabancasıyla uzay aracına doğru üç kez ileri geri manevra yaptı, ancak üç dakika sonra yakıt bitti ve kabloyu çekiştirerek hareket etmek zorunda kaldı.
Ne yazık ki, White bundan neredeyse iki yıl sonra, fırlatma rampasında yapılan bir test sırasında Apollo 1 uzay aracında çıkan yangında iki diğer astronotla birlikte trajik bir şekilde hayatını kaybetti.
İki yıldan kısa süre sonra White bir uzay denemesi sırasında Apollo 1 uzay aracında çıkan yangın sonucu iki diğer astronotla beraber trajik bir şekilde hayatını kaybetti.
