Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Milletlerarası Sıhhat Tüzüğü Acil Durum Komitesi, maymun çiçeği (mpox) virüsünün Afrika‘da yayılmaya başlayarak olayların tehlikeli boyutta artmaya başlaması sebebiyle acil olarak toplandı. DSÖ Genel Yöneticisi Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, virüsün yayılması ve milletlerarası acil durum ilan edilip edilmemesi konusunda görüşmek için acil toplantının yapıldığını belirtti. Pekala, Maymun çiçeği virüsü tedavisi var mı, tedavisi nasıl yapılır?

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLÜMCÜL MÜ, VEFAT ORANI NE?

Afrika hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri (Africa CDC) dün son durumla ilgili yaptığı açıklamada halk sıhhati açısından acil durum ilan ettiğini belirginlamıştı. DSÖ bugün mpox virüsünün yayılması ve memleketler arası acil durum ilan edip etmemek konusunda görüşmek için acil olarak toplandı. Yapılan netlamada şu temel kadar bildirilen 14 binden fazla hadise ve 524 vefatın olduğu kaydedildi. DSÖ Genel Yöneticisi Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus açıklamasında, “Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde on yıldan ek bir müddettir mpox rapor ediliyor ve her yıl bildirilen olayların sayısı bu devirde istikrarlı bir biçimde arttı. Geçen yıl bildirilen hadiseler kıymetli ölçüde arttı ve bu yıl şu temel kadar bildirilen olayların sayısı şimdiden 14 binden ek hadise ve 524 mevtle geçen yılın toplamını aştı.temel olarak cinsel ağlar yoluyla yayıldığı görülen 1b sınıfının tespit edilmesi bilhassa kaygı vericidir ve bu Acil Durum Komitesini toplama kararımın ana nedenlerinden biridir. Geçen ay, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne komşu olan ve daha evvel mpox bildirmemiş dört ülkede yakla kibar 90 klad 1b hadisesi rapor edildi: Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda.

DSÖ, bu salgınların etkenlerini anlamak ve ele almak için etkilenen ülkelerin hükümetleri, Afrika CDC’si, STK’lar, sivilkalabalıkm ve öteki ortaklarla birlikte çalışmaktadır. DSÖ, sürveyans, hazırlık ve müdahale faaliyetlerini desteklemek için başlangıç olarak 15 milyon ABD Doları gerektiren bölgesel bir müdahale planı geliştirmiştir. Bu müdahaleyi finanse etmek için DSÖ Acil Durumlar Acil Durum Fonu’ndan 1,45 milyon ABD Doları fiyatında fon sağladık ve önümüzdeki günlerde daha fazlasını hür bırakmayı planlıyoruz. Ayrıyeten bağışçılardan müdahale planının geri kalan kısmını finanse etmeleri için davette bulunuyoruz” dedi.

“İNSANLARIN AŞI VE BAŞKA TIBBİ HİZMETLERİ İÇİN ÇALIŞIYORUZ”

Geçen yıl evvelki mpox PHEIC’in sona erdiğini ilan ettiğimde, UST kapsamında önümüzdeki hafta sona erecek olan daimi tavsiyelerde bulundum. Ülkelerin kronik mpox riskine karşılık vermelerini desteklemek hedefiyle bu kontratları bir yıl daha uzatmaya karar verdim” belirginlaması yapıldı.

HEM HAYVANLARDAN HEM İNSANLARDAN BULAŞIYOR

Mpox virüsü, fizikî temas ve enfekte olmuş hayvanlardan bulaşıyor. Virüsün neden olduğu beden döküntülerine dokunmak, bu döküntülerin bulaştığı giysi, çarşaf, havlu ve gibisi eşyaları kullanmak ve beden sıvılarıyla temas etmek en kıymetli bulaşma nedenleri ortasında alan alıyor.

İlk belirtiler virüsü kaptıktan sonraki 5 ila 21 günde ortaya çıkabiliyor. Virüs genelde üstün ateş, baş, sırt ve kas ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, yorgunluk, üşüme, titreme ve ciltte su çiçeğine misal kabarcıklara neden oluyor.

TÜRKİYE’DE MPOX OLAYI VAR MI?

Türkiye’de geçmişte mpox virüsü bitkinlığı tespit edilmiş, rahatsızlar izole edilmiş ve güzelleştirilmişti. Resmi kaynaklar, Sıhhat Bakanlığı’nın hususla ilgilizorunlu tüm tedbirleri aldığını belirterek bu yıl Türkiye’de rastgele bir mpox hadisesi tespit edilmediğini netladı.

Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’na bağlı Dezenformasyonla Çaba Merkezi’nden yapılan belirginlamada da şöyle denildi: “DSÖ, Afrika’da ortaya çıkan maymun çiçeği varyantı sebebiyle milletlerarası acil durum ilanı konusunu gündeme getirmiştir. Türkiye’de bu yıl rastgele bir ‘maymun çiçeği’ olayı tespit edilmemiştir. Sağlık Bakanlığı tarafından konuyla ilgili gerekli tüm tedbirler alınmıştır. Bakanlık, tüm mümkün hastalık ve virüsler için ön araştırma ve hazırlık süreçlerini titizlikle yürütmektedir.”

MAYMUN ÇİÇEĞİ BULAŞMA YOLLARI NELERDİR?

Ten teması (dokunma, öpüşme, cinsel ilişki) uzun vadeli çabucak temas ile birlikte teneffüs damlacıklarının yayılması Yatak örtüleri üzere kontamine eşyalarla temas. Anneden bebeğe bulaşma, gebelik ve doğum sırasında ve sonrası çabucak temaslada çocuğa bulaşabilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Maymun çiçeği hastalığı, insanlara virüsle enfekte olmuş bir hayvandan yahut maymun çiçeği enfeksiyonu geçiren öbür bir beşerden bulaşabilir. Her virüste olduğu üzere maymun çiçeğinde de enfeksiyon etkeni ile temasın akabinde bir kuluçka müddeti kelam bahsidir. Birinci semptomların ortaya çıkışı 5 ile 21 gün aralığında rastgele bir vakte denk gelebilir. En yaygın belirti verme başlangıcı ise 6-13. günler ortası süreç olarak tespit edilmiştir. Belirtiler geçmiş devirde geniş salgınlara yol açmış olan çiçek hastalığı ile benzerlik gösterse de biraz daha farklı biçimde seyreder. En temel belirtiler ortasında şunlaramekan verilebilir:

• yüksek ateş

• Baş, sırt ve kas ağrıları

• Lenf bezlerinde şişlikler

• Yorgunluk hali

• Üşüme ve titreme

• Ciltte su çiçeğine benzeri, su dolu küçük kabarcıklar halinde görülen döküntüler

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ TEDAVİSİ VAR MI?

Maymun çiçeği, epeyce ender görülen bir bitkinlıktır. Bu nedenle günümüzde bu hastalığa yakalanma mümkünlüğü ülkemiz şartlarında epeyce alçaktür. Lakin son periyotta bildirilen hadise sayılarındaki artış ve bitkinlığın beklenmedik ülkelerde ve insanlarda görülmeye başlaması göz önünde bulundurulduğunda virüse karşı hijyen kurallarına dikkat edilmesinde yarar vardır. Tüm konforlusızlıklara karşı korunmaya yardımcı olan hijyen kurallarına dikkat edilmesi, korunmanın en kıymetli kademesini oluşturur. Bunun için eller tertipli olarak su ve sabunla yıkanmalı, bulanık yüzeylere dokunulduktan sonra eller arılenene dek yüze yahut teneffüs organlarına muhakkak dokunulmamalıdır. Hayvan etleri değerli bir bulaşma yolu olduğundan yalnızcakaliteli pişmiş olan etler tüketilmelidir. Bunun haricinde tabiatta vakit geçiren beşerler da dikkatli olmalıdır. Meyyit hayvanlar da dahil olmak üzere başıboş ve yabanî hayvanlara yaklaşılmamalıdır. Tabiatta görülen ve dinç gözükmeyen hayvanlara katiyen temas edilmemelidir. Kemirgenler bitkinlığın değerli bir bulaşma yolu olduğundan fare üzere hayvanların girip çıktığı tespit edilen alanlar varsa bunlar ayrıntılı bir formda arılenerek dezenfekte edilmelidir. Bu türlü alanlarda saklanan besin unsurları mevcut ise bunlar da imha edilmelidir. Su çiçeğine misal deri kabarcıkları bulunan, ateş, üşüme, titreme üzere enfeksiyon belirtileri gösteren bireyler kesinlikle sıhhat kuruluşlarına başvurarak muayeneden geçmelidir. Bu bireylerin kullandığı giysiler, havlu ve yatak örtüsü üzere eserlere de temas edilmemeli ya da ortak kullanım var ise derhal sonlandırılmalıdır. sistemli check-up taraması yapmak virüs ve bakterilerin en çok tesir ettiği bağı kibarlık sisteminin takibini sağlar, check up ne demek diye merak eden şahısların zahmetsizlıkla görebilecekleri en kıymetli şeylerden biri de bağı kibarlık sisteminin tertipli takibinisertaya sunduğu katkıdır.